Πανσέληνος Αυγούστου 2021: Ανοιχτά μουσεία - 5 μύθοι για το τελευταίο φεγγάρι του καλοκαιριού
Πέντε μύθοι για την Πανσέληνο του Αυγούστου, που είναι γνωστή και ως Φεγγάρι του Οξύρρυγχου.
Η Πανσέληνος του Αυγούστου είναι γνωστή και ως Φεγγάρι του Οξύρρυγχου, ενώ αποτελεί το τελευταίο Φεγγάρι για το καλοκαίρι.
Έλκει το όνομα της από τους Ινδιάνους της Αμερικής, επειδή τότε ψάρευαν το συγκεκριμένο ψάρι, που είναι γνωστό και ως Μουρούνα, ενώ πρόκειται για ένα μοναδικό υπερθέαμα που παρακολουθούν από όλες τις γωνιές του πλανήτη.
Έτσι, είναι λογικό πως κατά καιρούς έχουν δημιουργηθεί διάφοροι μύθοι για το αυγουστιάτικο φεγγάρι, ενώ ορισμένες δοξασίες επιβιώνουν μέχρι τις μέρες μας.
Συγκεκριμένα, πρώτος και καλύτερος μύθος είναι ότι πρόκειται για την μεγαλύτερη πανσέληνο του έτους, κάτι που μπορεί να φαίνεται έτσι με γυμνό μάτι δεν είναι όμως πραγματικότητα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών ο Ήλιος βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της ετήσιας φαινόμενης τροχιάς του στον ουρανό, ενώ αντίθετα η Σελήνη βρίσκεται σχετικά πιο κοντά στον ορίζοντα. Σε αυτή τη θέση η πανσέληνος μπορεί να συγκριθεί με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εκεί, όπως δέντρα, κεραίες και διάφορα κτίσματα. Με αυτόν τον τρόπο ο εγκέφαλος του παρατηρητή παρασύρεται να πιστέψει ότι η πανσέληνος είναι μεγαλύτερη, ενώ επανειλημμένες μετρήσεις έχουν αποδείξει ότι το μέγεθος της δεν διαφέρει καθόλου από ώρα σε ώρα.
Από την άλλη, όντως υπάρχει διαφορά του μεγέθους της Σελήνης ανάλογα με το αν βρίσκεται στο περίγειό της (δηλαδή στο κοντινότερο σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη) ή στο απόγειό της (στο πιο μακρινό σημείο), κάτι που συμβαίνει μια φορά κάθε μήνα. Το πλησιέστερο περίγειο της Σελήνης φέτος θα είναι στις 3 Δεκεμβρίου (356.794 χιλιόμετρα), ενώ το μεγαλύτερο απόγειο ήταν στις 11 Μαΐου (406.512 χιλιόμετρα). Αυτό όμως δεν έχει σχέση με το πόσο μεγάλη φαίνεται η Σελήνη, όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα, κάτι που οφείλεται αποκλειστικά και μόνο σε οπτική απάτη.
Ο μύθος για το μεγαλύτερο αυγουστιάτικο φεγγάρι δεν είναι ο μοναδικός. Υπάρχουν και άλλοι μύθοι που έχουν καλλιεργηθεί κατά καιρούς στους διάφορους λαούς, μεταξύ των οποίων η σύνδεση της έξαρσης της «τρέλας» τη μέρα της πανσελήνου, εξ ου και η λέξη «σεληνιασμός», αλλά και η σύνδεσή του φεγγαριού με την επιληψία. Στατιστικές μελέτες όμως που έγιναν επανειλημμένα και έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά (Annals of Emergency Medicine, Journal of Emergency Nursing, Journal of Toxicology and Psychological Report) αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως σχέση ανάμεσα στη συμπεριφορά του ανθρώπου και στην πανσέληνο.
Μύθος είναι, επίσης, ότι τη μέρα της πανσελήνου γεννιούνται περισσότερα παιδιά ή ότι υπάρχουν περισσότερα ατυχήματα, παρ' όλα αυτά οι μύθοι αυτοί δεν λένε να "πεθάνουν" έως σήμερα. Ένας άλλος μύθος αφορά τον χρωματισμό της πανσελήνου που ορισμένοι τον θέλουν μερικές φορές να είναι «μπλε». Κάτω από ορισμένες σπάνιες συνθήκες πράγματι η χροιά της Σελήνης παίρνει ένα γαλαζωπό χρώμα (αντί του κανονικού γκρίζου), όταν π.χ. στην ατμόσφαιρα υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση σκόνης από κάποια πρόσφατη μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου, όπως συνέβη με την έκρηξη του ηφαίστειου Κρακατόα το 1883.
Η φράση «Μπλε Σελήνη» χαρακτηρίζει την ύπαρξη δύο πανσελήνων σ' ένα μήνα, με τη δεύτερη να ονομάζεται «Μπλε». Ένα τέτοιο φαινόμενο, αν και ασυνήθιστο, δεν είναι ιδιαίτερα σπάνιο. Ο Φεβρουάριος είναι αδύνατο να περιλάβει ποτέ μια «Μπλε Σελήνη», ενώ κατά μέσο όρο ένας μήνας με δύο πανσελήνους συμβαίνει μια φορά κάθε κάθε 2,72 χρόνια. Συνολικά στα επόμενα 40 χρόνια θα υπάρξουν 17 μήνες που θα περιλαμβάνουν δύο πανσελήνους τον ίδιο μήνα.
Ανάμεσα στους μύθους και τις οπτικές απάτες, ανήκει και το γεγονός ότι από την αρχαιότητα στο ορατό «πρόσωπο» της Σελήνης (υποτίθεται ότι) διακρίνονταν διάφορες μορφές και σχήματα. Οι περισσότεροι μάλιστα έλεγαν ότι μπορούσαν να διακρίνουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο στη Σελήνη. Στη Γροιλανδία απαγόρευαν στις νέες κοπέλες να κοιτάζουν την πανσέληνο γιατί πίστευαν ότι θα έμεναν έγκυοι (προφανώς από τον "άνθρωπο" του φεγγαριού).
Ελεύθερη είσοδος και εκδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία
Αυγουστιάτικη πανσέληνος απόψε και 120 αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία ανοίγουν τις … βραδινές πύλες τους για να υποδεχτούν, με ελεύθερη είσοδο, τους επισκέπτες τους. Από αυτούς τους χώρους, περίπου 50 θα φιλοξενήσουν ποικίλες εκδηλώσεις, όπως μουσικές συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, ποιητικές απαγγελίες, προβολή ντοκιμαντέρ, εικαστικές εκθέσεις και ξεναγήσεις.
Στο πλαίσιο του πετυχημένου θεσμού του ΥΠΠΟΑ, ενδεικτικά αναφέρουμε τα μαγικά μουσικά μονοπάτια που θα μας ξεναγήσουν ο Κώστας Μακεδόνας στο Οικομουσείο Προϊστορικού Λιμναίου οικισμού Δισπηλιού στην Καστοριά, η Σαβίνα Γιαννάτου και ο Κώστας Γρηγορέας στον Αρχαιολογικό Χώρο Ακρόπολης Αγ. Ανδρέα Σίφνου, η Νατάσα Μποφίλιου στον Αρχαιολογικό Χώρο Δωδώνης-Αρχαίο Στάδιο και οι Μελίνα Κανά, Λιζέτα Καλημέρη και Θάνος Ματζίλης στην Ακρόπολη Πρόερνας στο Νέο Μοναστήρι Δομοκού. Επίσης, τη βραδιά της Πανσελήνου, στον προαύλειο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης θα πραγματοποιηθεί ρεσιτάλ βιολιού με τη Δωρίνα Παπανικολάου (σε έργα Bach, Mozart, Massenet, Ysaye και Debussy) – στο πιάνο θα συνοδεύει η Ιωάννα Πολυζωίδου–, ενώ στον χώρο έξω από το Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων, στην ειδυλλιακή ακρόπολη του Ιτς Καλέ, θα ακουστούν μελωδίες νοσταλγικές, παρμένες από μύθους, όπερες και μιούζικαλ (Dvořák, Debussy, Weill, Rodgers, Χατζιδάκις κ.α.).
Την ίδια στιγμή, θα πραγματοποιηθούν ενδιαφέρουσες ξεναγήσεις στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας, καθώς και μοναδικές θεατρικές παραστάσεις αρχαίων και σύγχρονων έργων, όπως «Αντιγόνη» του Σοφοκλή στον Αρχαιολογικό Χώρο Νικόπολης – Ωδείο από την Ομάδα Σημείο Μηδέν, σε σκηνοθεσία Σάββα Στρούμπου, «Ανδρομάχη» του Ευριπίδη στον Αρχαιολογικό Χώρο Βασιλικής Α΄ (Αγίου Δημητρίου) στη Νέα Αγχίαλο, σε σκηνοθεσία Γιάννη Νικολαΐδη, «Από έρωτα» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής σε σκηνοθεσία Ευθύμη Χρήστου, ενώ στο παράλιο τμήμα του Αρχαιολογικού Χώρου Αβδήρων θα παρουσιαστεί η δραματοποιημένη μορφή του διηγήματος «Νεκρός ταξιδιώτης» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με την επιμέλεια του Φιλοποίμενος Ανδρεάδη.
Άλλες εκδηλώσεις αφορούν αναγνώσεις παραμυθιού, προβολές και αστροπαρατηρήσεις. Για παράδειγμα, στο Μεσαιωνικό Φρούριο Μπούρτζι Καρύστου θα γίνει σύντομη αναφορά στην ιστορία της Καρύστου κατά τους Μεσαιωνικούς χρόνους και ανάγνωση παραμυθιού για το Castello Rosso, στον κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου Κομοτηνής θα παρουσιαστεί το έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ροδόπης την τρέχουσα περίοδο και βιντεοπροβολή για τον αρχαιολογικό χώρο Μαρώνειας, ενώ στους Άνω Αποστόλους Κιλκίς (Αρχαία Μόρρυλος) θα προβληθεί η ταινία «Το τελευταίο μας ταγκό» του σκηνοθέτη German Kral. Τέλος, στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης Πλατανιάς Δράμας θα πραγματοποιηθεί αστροφυσική παρατήρηση της πανσελήνου.
Σημειώνεται ότι οι εκδηλώσεις και η επίσκεψη του κοινού στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία θα διεξαχθούν σύμφωνα με τα ισχύοντα πρωτόκολλα ασφαλείας που έχουν καταρτισθεί για κάθε αρχαιολογικό χώρο και μουσείο στο πλαίσιο περιορισμού διασποράς του COVID 19 και σύμφωνα με τα ισχύοντα μέτρα ασφαλείας κατά την περίοδο πραγματοποίησής τους.
Ματαίωση εκδηλώσεων
Όπως έγινε γνωστό από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, ματαιώνονται οι εκδηλώσεις που είχαν προγραμματιστεί στον «Τύμβο του Σοφοκλή» στη Βαρυμπόμπη και στη Μονή Δαφνίου, λόγω της παράτασης των μέτρων που ισχύουν για απαγόρευση της μετακίνησης, διέλευσης ή παραμονής σε δάση, εθνικούς δρυμούς, περιοχές Natura και άλση για την αποφυγή πυρκαγιών.
