Polar Vortex: Η «πολική δίνη» που ελέγχει τον χειμώνα μας – Τι συμβαίνει όταν «σπάει» (vid)

Ο όρος Polar Vortex ακούγεται ολοένα και συχνότερα τα τελευταία χρόνια, ιδίως κάθε χειμώνα. Στα ελληνικά αποδίδεται ως «πολική δίνη» και περιγράφει μια τεράστια κυκλωνική κυκλοφορία ανέμων, που περιστρέφεται γύρω από τους πόλους της Γης — έναν στον Βόρειο και έναν στον Νότιο.

Η πολική δίνη (Polar Vortex) είναι μια τεράστια κυκλωνική ροή ψυχρού αέρα που περιβάλλει την Αρκτική σε μεγάλα ύψη της ατμόσφαιρας. Όσο παραμένει ισχυρή και συμπαγής, συγκρατεί τον παγωμένο αέρα κοντά στους πόλους. Όταν όμως αποσταθεροποιείται ή «σπάει», ο ψυχρός αέρας ξεφεύγει προς τις μεσαίες γεωγραφικές ζώνες, προκαλώντας έντονες ψυχρές εισβολές.

Τι είναι στην πραγματικότητα;

Η πολική δίνη δεν είναι καταιγίδα ή μεμονωμένο καιρικό φαινόμενο. Πρόκειται για ένα μόνιμο, αλλά δυναμικό, ατμοσφαιρικό σύστημα ισχυρών δυτικών ανέμων, το οποίο βρίσκεται στη στρατόσφαιρα (10–50 χλμ. πάνω από την επιφάνεια της Γης) και κυκλώνει την πολική περιοχή.

Ο ρόλος της στον καιρό

Η πολική δίνη λειτουργεί σαν «τείχος» που συγκρατεί τον παγωμένο αρκτικό αέρα κοντά στους πόλους. Όταν είναι ισχυρή, το «τείχος» μένει συμπαγές και ο ψυχρός αέρας περιορίζεται σε μεγάλα γεωγραφικά πλάτη. Όταν όμως εξασθενεί ή «διαρρηγνύεται» λόγω κυματισμών στο πολικό τζετ, κομμάτια ψυχρού αέρα μπορούν να κατέβουν νοτιότερα, προκαλώντας κύματα ψύχους σε Ευρώπη, Ασία ή Βόρεια Αμερική.

Η συμπαγής πολική δίνη

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Μερομήνια 2025-2026: Χατζηγρίβας για υετοφόρο χειμώνα με πολλά χιόνια στα βουνά

Σε αυτή την κατάσταση, οι ατμοσφαιρικές ροές είναι σταθερές, με το πολικό τζετ να σχηματίζει έναν σχεδόν κυκλικό δακτύλιο που εμποδίζει την κάθοδο ψυχρών μαζών προς νότο.

Το «σπάσιμο» της πολικής δίνης

Το «σπάσιμο» συχνά προκαλείται από διαταραχές στην ανώτερη ατμόσφαιρα, όπως κύματα Rossby που ωθούν θερμό αέρα προς τον πόλο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εκτοπίζεται η δίνη, να διασπάται σε μικρότερα κέντρα και να απελευθερώνει παγωμένες αέριες μάζες.

Δείτε πώς λειτουργεί το Polar Vortex

Ένα σύντομο animation που δείχνει πώς η πολική δίνη μπορεί να αποσταθεροποιηθεί και να φέρει ακραίο κρύο σε περιοχές μακριά από την Αρκτική.

Η επίδραση στην Ελλάδα και την Ευρώπη

Παρότι βρισκόμαστε μακριά από τον Βόρειο Πόλο, η ατμοσφαιρική κυκλοφορία που ρυθμίζει η πολική δίνη επηρεάζει άμεσα την περιοχή μας. Μια εξασθένησή της μπορεί να ανοίξει τον δρόμο σε ψυχρές εισβολές από τη Ρωσία ή τα Βαλκάνια, ενώ μια σταθερή και ισχυρή δίνη συχνά συνδέεται με πιο ήπιους χειμώνες στην Ελλάδα.

Γιατί ακούμε πιο συχνά τον όρο;

Με την πρόοδο της δορυφορικής παρατήρησης και των μετεωρολογικών μοντέλων, η πολική δίνη παρακολουθείται στενά. Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή και οι αυξημένες μεταβολές στον αρκτικό κύκλο φαίνεται να επηρεάζουν τη σταθερότητά της, κάνοντας τις «διαρροές» ψύχους συχνότερες και πιο έντονες.