Προθεσμία δύο εβδομάδων από τον Τραμπ στο Ιράν για πυρηνική συμφωνία

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δίνει στην Τεχεράνη προθεσμία δύο εβδομάδων για να αποδεχθεί συμβιβασμό στη διαχείριση του πυρηνικού του προγράμματος, ενώ η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με σκεπτικισμό.

Σε μια νέα και ιδιαίτερα τεταμένη εξέλιξη αναφορικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, έθεσε αυστηρό χρονικό ορόσημο δύο εβδομάδων στην Τεχεράνη για να αποδεχθεί τους όρους μίας αναθεωρημένης συμφωνίας. Παρότι η κίνηση παρουσιάζεται ως παράθυρο για διπλωματική λύση, αναλυτές και διπλωματικοί κύκλοι παγκοσμίως διατυπώνουν επιφυλάξεις για τις πραγματικές προθέσεις των ΗΠΑ.

Η επίσημη θέση της Ουάσινγκτον είναι σαφής: η Τεχεράνη έχει περιθώριο μόλις δύο εβδομάδων για να απαντήσει θετικά σε προτάσεις που –σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο– θα διασφαλίζουν ότι το Ιράν δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Η πίεση αυτή, ωστόσο, δεν θεωρείται ρεαλιστική. Η ιστορία των πυρηνικών διαπραγματεύσεων αποδεικνύει πως τέτοιου είδους συμφωνίες χρειάζονται μήνες εντατικής διαπραγμάτευσης, τεχνικής τεκμηρίωσης και διπλωματικής ευελιξίας.

Η δήλωση Τραμπ συνοδεύεται από μια εμφανή απουσία σαφούς δέσμευσης αποφυγής στρατιωτικής δράσης. Αντιθέτως, η ρητορική του Λευκού Οίκου αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο στοχευμένων χτυπημάτων σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Αυτό εγείρει ανησυχίες για το εάν η διπλωματία είναι πραγματικός στόχος ή εάν η σύντομη προθεσμία χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για μελλοντικές στρατιωτικές ενέργειες.

Από πλευράς Ιράν, ο επικεφαλής διαπραγματευτής, υπουργός εξωτερικών, Αμπάς Αραγκτσί φέρεται να έχει πραγματοποιήσει επαφές με τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ. Ωστόσο, η ιρανική ηγεσία παραμένει σκεπτική, θεωρώντας τις απαιτήσεις των ΗΠΑ ως υπερβολικά μονομερείς. Η Τεχεράνη συνεχίζει να υποστηρίζει πως το πυρηνικό της πρόγραμμα είναι ειρηνικού χαρακτήρα, απορρίπτοντας κάθε μορφή εκβιαστικής διπλωματίας.

Το Ισραήλ διατηρεί σταθερή την επιθετική του στάση απέναντι στο Ιράν. Οι μυστικές υπηρεσίες και η στρατιωτική ηγεσία της χώρας βρίσκονται σε κατάσταση αυξημένης ετοιμότητας, με πληροφορίες να αναφέρουν προετοιμασία για πιθανές προληπτικές ενέργειες εάν διαπιστωθεί ότι το Ιράν πλησιάζει σε επίπεδο εμπλουτισμού ουρανίου επικίνδυνο για κατασκευή πυρηνικών όπλων.

Η Ευρώπη ανάμεσα στις γραμμές

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με κυριότερους διαμεσολαβητές τη Γαλλία και τη Γερμανία, προσπαθεί να διατηρήσει ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης. Παρότι αποδοκιμάζει την αποχώρηση των ΗΠΑ από την αρχική συμφωνία (JCPOA), επιδιώκει να μετριάσει την ένταση και να αποφύγει μια νέα κρίση στην περιοχή. Το δίλημμα για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι εμφανές: η διατήρηση σχέσεων με τις ΗΠΑ χωρίς να οδηγηθούν σε πλήρη ρήξη με το Ιράν.

Η Ρωσία και η Κίνα στο παρασκήνιο

Παρότι διατηρούν πιο διακριτική στάση, Ρωσία και Κίνα στηρίζουν το Ιράν σε επίπεδο ρητορικής και εμπορικής συνεργασίας, αντιτιθέμενες σε μονομερείς κινήσεις από πλευράς ΗΠΑ. Ειδικά η Μόσχα έχει επανειλημμένα επισημάνει ότι οποιαδήποτε στρατιωτική κλιμάκωση θα αποσταθεροποιούσε όλη τη Μέση Ανατολή και θα είχε σοβαρές παγκόσμιες επιπτώσεις.

Η νέα «διορία Τραμπ» αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό όχι μόνο λόγω της σύντομης διάρκειας της αλλά και εξαιτίας της ιστορικής ασυνέπειας της αμερικανικής πολιτικής στο ζήτημα του Ιράν. Οι δύο εβδομάδες δεν φαίνονται αρκετές για μια ειλικρινή διαπραγμάτευση· αντίθετα, ενδέχεται να λειτουργήσουν ως προπέτασμα καπνού για να δικαιολογηθεί μια μελλοντική στρατιωτική ενέργεια.

Η διεθνής κοινότητα καλείται να σταθεί με νηφαλιότητα και υπευθυνότητα, ενισχύοντας τις φωνές της διπλωματίας και αποτρέποντας μια πιθανή ανάφλεξη σε μια από τις πλέον ευαίσθητες γεωπολιτικά περιοχές του πλανήτη.